Begin 2024.
Iedereen was nog aan het bijkomen van het Grote ChatGPT-Jaar 2023. Het jaar waarin elke accountant op LinkedIn ineens iets met AI deed. Je hoefde maar op enter te drukken en hup — een strategisch plan, een ESG-paragraaf én een rapport over risicomanagement dat “volledig met AI tot stand kwam”.
Alsof het beroep gered zou worden door een chatbot en een goede wifi-verbinding.
En dus zat ik — uit plichtsbesef — begin januari in een zaaltje ergens in Amersfoort.
Met de gebruikelijke stoelen waar je binnen tien minuten spijt van hebt, de koffie die je eraan herinnert waarom je thuis werkt, en natuurlijk: een spreker.
Clicker in de hand. Beige colbert. PowerPoint met gradient.
Op slide 2 stond het al:
“AI-geletterdheid is de sleutel tot de toekomst van ons werk.”
De zaal knikte alsof er net iets heiligs was uitgesproken.
Niemand fronste.
Iedereen deed alsof ze AI dagelijks inzetten in hun auditpraktijk, in de planning & controlcyclus én in de keuken.
Ik dacht vooral:
wat een ongelofelijke bak gebakken lucht.
RAR 911: de standaard voor gezond verstand?
Laten we het beestje bij de naam noemen:
AI-geletterdheid is zo’n term die klinkt alsof hij uit een NBA-werkgroep is gerold.
Een beetje RAR 911: “Leidraad voor het oordeelkundig omgaan met AI in de accountantspraktijk.”
Er hoort ongetwijfeld een competentieprofiel bij.
En een toetsing.
En een subsidiepotje. Die er eigenlijk nooit zijn.
Maar niemand weet wat het eigenlijk écht is.
“AI-geletterdheid betekent dat je kritisch met AI kunt werken.”
Prima.
Maar dat heet bij ons op de werkvloer gewoon: je hoofd gebruiken.
Alsof Excel ons ook al had overgenomen
Begrijp me niet verkeerd — ik hou van tools, van data, van slimmer werken.
Ik ben de laatste die roept dat alles vroeger beter was.
Maar wat ik daar hoorde was geen innovatie.
Dit was marketing in een trainingsjasje.
“AI neemt het saaie werk over zodat wij ons kunnen focussen op de échte analyse.”
Ja hoor.
Alsof de echte analyse niet juist ín dat saaie werk zit.
Alsof je vaktechniek leert door AI een journaalpost te laten uitspugen en dan zuchtend te roepen: “ja, dat ziet er best goed uit.”
Human in the mist
En natuurlijk kwam ook die andere kreet voorbij:
“Human in the loop.”
Klinkt als iets dat je in een TED Talk moet zeggen met je armen gespreid.
In de praktijk betekent het:
AI doet het voorwerk, en jij kijkt even of het niet helemaal uit de bocht vliegt.
Maar als je niet begrijpt hóé iets tot stand komt, dan is het geen loop — dan is het mist.
Dan zitten we straks met z’n allen in een fuik van onbegrip, maar wél keurig gecertificeerd AI-geletterd.
Ik stelde een vraag (je weet wel, dat ouderwetse gereedschap)
Ik kon het niet laten.
Ik stak m’n hand op en vroeg:
“Wat als AI het fout heeft, maar niemand het doorheeft?”
De spreker glimlachte professioneel.
“Daarom is AI-geletterdheid zo belangrijk,” zei hij.
Alsof dat alles verklaarde.
Een soort Harry Potter-spreuk voor mensen met een post-hbo.
Samenvattend
We zijn accountants.
Wij houden van controle, onderbouwing, documentatie.
Maar inmiddels gedragen we ons alsof een AI-output met drie sterren en een emoji volstaat als assurance.
AI-geletterdheid? Best.
Maar noem het dan gewoon zoals het is: gezond verstand.
En leer het eerst zelf, voordat je het laat programmeren.
En trouwens —
we zijn al over de helft van 2025.
Hoe staat het eigenlijk met die AI-geletterdheid in Nederland?
Boeit het nog iemand, of zijn we inmiddels alweer door naar de volgende hype?
Pieter de Kok RA
