De jaarrekeningcontrole staat bij veel DGA’s en CFO’s nog steeds bekend als een jaarlijks terugkerend ritueel. Er wordt informatie aangeleverd, een accountantskantoor komt langs met checklists, er worden vragen gesteld over steekproeven – en uiteindelijk volgt een goedkeurende verklaring. Verplicht? Ja. Waardevol? Vaak beperkt.
Maar die tijd is aan het veranderen. Dankzij data-analyse, process mining, data-visualisatie en andere slimme technologie verschuift de controle van de jaarrekening van een noodzakelijk kwaad naar een instrument dat niet alleen zekerheid geeft, maar ook concrete inzichten biedt voor de bedrijfsvoering.
Met andere woorden: de audit verandert mee met de digitale tijd.
De vijf voordelen van data-driven auditing
- Volledig beeld in plaats van steekproef
In plaats van werken met een handvol transacties uit een populatie van honderdduizenden, wordt nu de volledige dataset geanalyseerd. Dat betekent dat je geen geluk meer hoeft te hebben dat de steekproef representatief is. Je ziet alles. In auditworkshops praten we samen over significante risico’s, relevante processen; over wat kan fout gaan en hoe dit te signaleren tijdens de audit.
Ik noem dit altijd van audit ‘blackbox’ naar een transparent process waar relevante stakeholders inzicht hebben in het auditproces e nook een bijdrage hierin kunnen leveren. It Takes Two To Tango om een waardevolle audit neer te zetten.
- Ongoing inzicht, minder ruis
Een controle die niet meer achteraf, maar doorlopend signalen geeft. Met ongoing analyses ontstaat een sneller proces, waarbij afwijkingen in een vroeg stadium boven water komen. Wat hier belangrijk is dat bevindingen uit het auditproces tijdig worden besproken, intern onderzocht en dat (waar nodig), de oorzaak van afwijkingen wordt aangepast.
Denk bijvoorbeeld aan een onjuist ingericht process rondom kortingen, retouren en creditfacturen.
- Betere risicobeheersing
Fouten, fraude-indicatoren of onlogische patronen in processen worden sneller zichtbaar. Voor de CFO betekent dit: minder verrassingen en meer grip op de organisatie. Dit punt kan niet los worden gezien van het feit dat we in een data-driven audit naar transactiestromen in het geheel kijken en niet naar een beperkte sub-set op van een steekproef.
Los hiervan, het daadwerkelijk kunnen duiden van data vereist ook simpelweg een goed beeld bij wat organisaties doen. De mensen begrijpen, de business begrijpen, de patronen begrijpen. Dat vereist een andere mindset dan het afwerken van een check-list door een overwegend junior audit-team.
- Meer vertrouwen bij stakeholders
Een datagedreven controle levert stevige onderbouwing richting RvC, aandeelhouders en toezichthouders. Transparantie die niet alleen rust geeft, maar ook reputatie versterkt. Een goede data driven audit vertaalde de audit naar een ‘Story of the audit’. Dit verhaal plaatst de auditbevindingen in de context van feitelijke business prestaties van de onderneming.
- Van controle naar sturing
Misschien wel het grootste verschil: de inzichten uit de audit zijn niet alleen nuttig voor de accountant, maar vooral voor de onderneming zelf. Data-analyse, process mining en steeds meer inzet van Machine Learning legt verbeterpunten bloot die direct bijdragen aan een betere performance.
Voorbeeld vab vijf jaarrekeningposten waar data-analyse het verschil maakt
- Omzet
Door alle verkoopdata te analyseren, zie je patronen in facturering, kortingen en betalingsgedrag. Dat levert niet alleen zekerheid over de omzet, maar ook inzichten in cashflow en commerciële kansen.
- Voorraad en inkoop
Het vergelijken van inkooporders, leveringen en voorraadmutaties legt afwijkingen bloot. Je ziet sneller waar kapitaal vastzit in slow movers of waar er sprake is van voorraadverschillen.
- Journaalboekingen
Het memoriaal blijft een van de grootste risico’s in de jaarrekening. Data-analyse maakt zichtbaar wie, wanneer en hoe vaak boekt – inclusief opvallende patronen zoals weekendboekingen of terugdraaiingen.
- Debiteuren en crediteuren
Met ongoing monitoring worden achterstanden in debiteurenbeheer en vergeten verplichtingen eerder zichtbaar. Dat geeft CFO’s grip op werkkapitaal en liquiditeit.
- Liquiditeiten en kortlopende schulden
Analyse van bankmutaties en kasstromen onthult afwijkende betalingspatronen. Belangrijk, want de liquiditeitspositie is vaak de achilleshiel van het mkb.
Van compliance naar concurrentievoordeel
De essentie is simpel: data-driven auditing maakt de jaarrekeningcontrole relevanter voor de CFO en DGA. Natuurlijk blijft het wettelijke doel – zekerheid verschaffen over de cijfers – overeind. Maar daarbovenop ontstaat iets nieuws: inzichten die je vandaag kunt gebruiken om je organisatie slimmer en sterker te maken.
De audit wordt zo een stuurinstrument: niet alleen een vinkje in het jaarverslag, maar een ongoing bron van waarde. En dat is precies wat het vak anno 2025 nodig heeft.
Dit is de kern van onze visie bij Coney Minds: een controle die verder gaat dan het afvinken van regels, en die met data-analyse waarde toevoegt aan de business van morgen.
