Daar zaten ze ongetwijfeld weer. Op een barkruk. Met een headset. In een zaaltje dat ruikt naar frisse koffie en muf zelfvertrouwen. Het tiende jaarcongres van FAR, dé plek waar je als accountant vooral moet zijn als je een hoop wilt horen over de toekomst, maar liever niet te veel bezig bent met de realiteit van vandaag.
En daar was-ie weer hoor: de heilige graal van 2025 – Artificial Intelligence. Of liever gezegd: AI-blabla. Een stoet sprekers met titels als “Associate Professor of Algorithmic Assurance & Cognitive Dreaming” mocht uitleggen hoe de auditor binnenkort wordt vervangen door een machine met LLM en API – en jawel hoor, gaan we “human free” auditen was de vraag. Wellicht over vijf tot tien jaar. Grotendeels. Ik denk het niet.
Human free auditing?
Echt waar. Alsof je ook human free naar de tandarts kunt. Of human free een huwelijk kunt redden. Of nog mooier: human free toezicht houden op miljarden aan belastinggeld. Wie gelooft dit soort marketingonzin?
Laat ik het duidelijk zeggen: als iemand beweert dat auditing zonder mensen kan, dan heeft die persoon nog nooit een jaarrekening gecontroleerd. Die heeft nog nooit met een CFO over een post onderhanden werk gezeten. Die heeft nog nooit een directie in de ogen gekeken terwijl er een onverklaarbare miljoenenverschuiving op de balans stond. Zo iemand gelooft dat ‘gevoel’ een knopje is in een dashboard. En dat professionele oordeelsvorming iets is dat je kunt trainen met zelflerend algoritme.
Maar wat vooral wringt: niemand stelt een kritische vraag. We slikken alles voor zoete koek de afgelopen twee jaar. Want tja, het is nu FAR, dan zijn het de voorzitters die op een podium (Accountantsdag 2024) die zitten te raaskallen over AI, danwel erger je helemaal groen en geel over vooral de onzin op Linkedin.
En over al die vrolijkheid mag je vooral niet te kritisch zijn, want dan ben je niet “constructief”. Of “niet toekomstgericht” of niet “luchtig” genoeg. Terwijl de toekomst – laten we eerlijk zijn – niet bepaald geholpen is met dit soort AI-sprookjes, verkondigd door mensen die vaker een whitepaper schrijven, een eigen AI-business case binnen kantoor moeten verdedigen, dan een controleverklaring aftekenen.
AI is waardevol, natuurlijk. Ik ben niet gek. Wij gebruiken het zelf ook – bij data-analyse, patronen herkennen, journal entries scannen. Maar de mens, de auditor, blijft degene die verbanden legt, context begrijpt en – belangrijker nog – verantwoordelijkheid neemt. Laat dát nu net zijn wat je niet kunt outsourcen aan een model. Niet vandaag. Niet morgen. Niet over 200 jaar!
Dus als je mij vraagt wat #humanfreeauditing echt betekent?
Dan zeg ik: een audit zonder audit. Een controle zonder controle. En een beroep zonder ballen.
Pieter de Kok RA
Partner bij Coney Minds & realistisch over AI
(totdat het algoritme mij ontslaat)
