Technologische ontwikkelingen zoals kunstmatige intelligentie (AI) en data-analyse kunnen in belangrijke mate bijdragen aan het oplossen van de krapte op de arbeidsmarkt in de accountancysector. Dat meldt ING in een vooruitzicht op de sector.
“De accountancysector moet in beweging komen om uitdagingen het hoofd te bieden”, meldt Katinka Jongkind, econoom services, retail & leisure bij ING Research. Eén van de uitdagingen is de krappe arbeidsmarkt. Dat zet een rem op de groei, meldt ING in een prognose voor de sector. “Ruim de helft van de accountantskantoren kampt met een tekort aan personeel. In de sector is er met name een tekort aan accountants met drie tot vijf jaar ervaring. Door onder meer de hoge werk- en regeldruk vertrekken zij na een aantal jaren veelal naar het bedrijfsleven.”
Maatregelen voor korte termijn
Accountantskantoren slagen er meestal nog wel in om afgestudeerden en junior medewerkers aan te trekken. De uitstroom onder deze groep is echter doorgaans groot, omdat ze vaak nog zoekende zijn naar een passende baan. De personeelstekorten leiden ertoe dat kantoren selectiever worden in het aannemen van nieuwe klanten. Ook nemen ze hun klantportefeuille onder de loep, om vervolgens soms afscheid te nemen van minder renderende klanten. Dit zijn maatregelen voor de korte termijn.
Investeringen in digitalisering nodig
Op de langere termijn zal in een structureel krappe arbeidsmarkt de arbeidsproductiviteit in de sector moeten worden verhoogd, zodat met minder mensen meer werkzaamheden kunnen worden verricht. Dit is voor circa de helft van de accountantskantoren de belangrijkste reden om te investeren in digitalisering, meldt ING.
Efficiënter werken dankzij automatisering
“Door zoveel mogelijk van de routinematige werkzaamheden te automatiseren kan slimmer en efficiënter worden gewerkt. Daarnaast kan de kwaliteit van de wettelijke controle met behulp van data-analyse en de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) verder worden verbeterd. AI kan immers relatief snel grote hoeveelheden data analyseren en afwijkende trends signaleren. Dit komt zowel de efficiency als de kwaliteit van de controle ten goede.”
Prikkel voor innovatie ontbreekt
De accountancysector doet echter nog erg weinig aan innovatie zoals meer datagedreven werken, merkt ING op. Dit bevestigen ook de Kwartiermakers toekomst accountancy in hun rapport. Volgens hen is de veranderingsbereidheid van de sector vrij laag. Dit bleek ook al uit eerder ING-onderzoek. “Dit komt onder meer omdat de financiële prikkel om te innoveren ontbreekt. Er is immers voldoende werk en het rendement is nog steeds goed. Bovendien zet het traditionele partnermodel veelal een rem op investeringen in innovatie.”
AI kans voor oplossen arbeidstekort
Toch kunnen juist technologische ontwikkelingen als AI en data-analyse in belangrijke mate bijdragen aan het oplossen van de krapte op de arbeidsmarkt. Bovendien wordt het vak van accountant hierdoor interessanter en uitdagender voor jongeren. “De sector zal stappen moeten zetten op het gebied van innovatie. Private equity partijen kunnen de sector hierbij helpen. Zij beschikken over de financiële slagkracht en de benodigde kennis en kunde om digitalisering en het gebruik van nieuwe technologische tools versneld door te voeren,” aldus ING.
‘We staan nog aan het begin’
Volgens Pieter de Kok, partner bij Coney Minds, staat de accountancysector nog aan het begin van de ontwikkeling van AI in de sector. Al lijkt het er soms op dat de innovatie in de sector snel gaat. De Kok maakt zich zorgen over het strooien met containerbegrippen, commerciële prietpraat en het creëren van verkeerde verwachtingen. Hij wijst in een opinieartikel op de classificatie van AI in ‘narrow AI’ (taakgericht, taakondersteunend); ‘general AI’ (leren, denken ‘als’ mens) en ‘super AI’ (slimmer dan de mens).
“In onze telefoons, navigatiesystemen en ondersteunende, taakgerichte tools zit heel veel AI, maar dat is allemaal ‘narrow’ AI. Het gaat non-stop over ChaptGPT en tools die hetzelfde kunnen. Dit zijn allemaal voorbeelden van generatieve AI, maar ze vallen onder de classificatie ‘narrow AI’. Op zich supergaaf, maar de berichten in FD, Accountant.nl, NOS.nl dat Deloitte volgend jaar alle controles gaat uitvoeren met AI zijn misleidend. Dit heeft volgens De Kok weinig te maken met AI als het gaat om audits echt AI-driven te maken. Daarvan is nog geen sprake. “Deloitte lift commercieel mee op de AI-hype van ChatGpt,” zegt De Kok.
Volgens de Kok zijn alle organisaties bezig met het experimenteren met ChatGpt en/of andere leuke ondersteunende toepassingen. “Daar is niets mis mee, maar de gierende koppen in FD werken vooral op de lachspieren”. Tegelijkertijd zit er volgens De Kok ook iets treurigs in. “We moeten waken dat we als sector niet aan Innovation Washing gaan doen, dat we iets hip en happening presenteren, terwijl het in de kern klein bier is. Als we dan ook nog gaan roepen dat ChatGpt het beroep aantrekkelijker gaat maken, moeten we helemaal oppassen.”
